เอเก เกเยว อฏฺฐํสุ, ตติยาทีสุ ภูมิสุ;

อรหนฺโต จ อฏฺฐํสุ, อุทฺธํ จตูสุ ภูมิสุฯ

[46]

สงฺฆสฺส ทตฺวา ปาสาทํ, ทกฺขิณมฺพุปุรสฺสรํ;

ราชา’ทตฺถ มหาทานํ, สตฺตาหํ ปุพฺพกํ ปิยฯ

[47]

ปาสาท มหจตฺตานิ, มหาจาเคน ราชินา;

อนคฺฆานิ ฐเปตฺวาน, อเหสุํ ติํสโกฏิโยฯ

[48]

นิสฺสาเร ธนนิจเย วิเสสสารํ,

เย ทานํ ปริคณยนฺติ สาธุปญฺญา;

เต ทานํ วิปุลมเปต จิตฺตสงฺคา,

สตฺตานํ หิตปรมา ททนฺติ เอวํติฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

โลกหปาสาทมโห นาม

สตฺตวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

อฏฺฐวีสติม ปริจฺเฉท

มหา ถูปสาธน ลาโภ

[1]

ตโต สตสหสฺสํ โส, วิสฺสชฺเชตฺวา มหีปติ;

การาเปสิ มหาโพธิ-ปูชํ สุฬารมุตฺตมํฯ

[2]

ตโต ปุรํ ปวิสินฺโต, ถูปฐาเน นิเวสิตํ;

ปสฺสิตฺวาน สีลายูปํ, สริตฺวา ปุพฺพกํ สุติํฯ

[3]

‘‘กาเรสฺสามิ มหาถูปํ’’, อิติ หฏฺโฐ มหาตลํ;

อารุยฺห รตฺติํ ภุญฺชิตฺวา, สยิโต อิติ จินฺตยิฯ

[4]

‘‘ทมิเฬ มทฺทมาเนน, โลโก’ยํ ปีฬิโต มยา;

น สกฺกา พลิมุทฺธตฺตุํ, ตํ วชฺชิย พลิํ อหํฯ

[5]

การยนฺโต มหาถูปํ, กตํ ธมฺเมน อิฏฺฐิกา;

อุปฺปาเทสฺสามิ ‘‘อิจฺเจวํ, จินฺตยนฺตสฺส จินฺติตํฯ

[6]

ฉตฺตมฺหิ เทวตาชานี, ตโต โกลาหลํ อหุ;

เทเวสุ ญตฺวา ตํ สกฺโก, วิสฺสกมฺมาน มพฺรวิฯ

[7]

‘‘อิฏฺฐกตฺตํ เจติยสฺส, ราชา จินฺเตสิ คามณิ;

คนฺตฺวา ปุรา โยชนมฺหิ, คมฺภีร นที ยนฺติเกฯ

[8]

มาเปหิ อิฏฺฐิกา ตตฺตํ’, อิติ สกฺเก น ภาสิโต;

วิสฺสกมฺโม อิธาคมฺม, มาเปสิ ตตฺถ อิฏฺฐิกาฯ

[9]

ปภาเต ลุทฺทโก ตตฺถ, สุนเขหิ วนํ อคา;

โวธารูเปน ทสฺเสสิ, ลุทฺทกํ ภุมฺมเทวตาฯ

[10]

ลุทฺทโก ตํ’นุพนฺธนฺโต, คนฺตฺวา ทิสฺวาน อิฏฺฐกา;

อนฺตรหิตาย โคธาย, อิติ จิธนฺตสิ โส ตหิํฯ

[11]

‘‘กาเรตุ กาโม กิร โน, มหาถูปํ มหีปติ;

อุปายนมิทํ ตสฺสํ’, อิติ คนฺตฺวา นิเวทยิฯ

[12]

ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, ปิยํ ชนหิ ตปฺปิโย;

ราชา กาเรสิ สกฺการํ, มหนฺตํ ตุฏฺฐมานโสฯ

[13]

ปุราปุพฺพุตฺตเร เทเส, โยชนตฺตย มตฺถเก;

อาจาร วิฏฺฐิคามมฺหิ, โสฬสกรีเส กเลฯ

[14]

โสวณฺณ พีชานุ’ฏฺฐิํสุ, วิวิธานิ ปมาณโต;

วิทตฺถุกฺกฏฺฐ มาณานิ, องฺคุลิมาณา นิเหฐโตฯ

[15]

สุวณฺณ ปุณฺณํ ตํ ภูมิํ, ทิสฺวา สงฺคามวาสิกา;

สุวณฺณ ปาหิํ อาทาย, คนฺตฺวา รญฺโญ นิเวทยุํฯ

[16]

ปุราปาจิน ปสฺสมฺหิ, สตฺต โยชน มตฺถเก;

คงฺคาปาเร ตมฺพปิฏฺเฐ, ตมฺพโลหํ สมุฏฺฐหิฯ

[17]

ตงฺคามิกา ตมฺพโลห-พีชมาทาย ปาติยา;

ราชาน มุปสงฺกมฺม, ตมตฺถญฺจ นิเวทยุํฯ

[18]

ปุพฺพทกฺขิณเทสมฺหิ, ปุรโต จตุโยชเน;

สุมน วาปิ คามมฺหิ, อุฏฺฐหิํสุ มณีพหูฯ

[19]

อุปล กุรุวินฺเทหิ, มิสฺสกาเนว คามิกา;

อาทาย ปาติยาเอว, คนฺตฺวา รญฺโญ นิเวทยุํฯ

[20]

ปุรโต ทกฺขิเณ ปสฺเส, อฏฺฐโยชนมตฺถเก;

อมฺพฏฺฐ โกลเลณมฺหิ, รชตํ อุปปชฺชถฯ

[21]

นคเร วาณิโช เอโก, อาทาย สกเฏ พหู;

มลยา สิงฺคีเวราทิํ, อาเนตุํ มลยํ คโตฯ

[22]

เลณสฺส อวิทูรมฺหิ, สกฏานิฏฺฐ ปาปิย;

ปโตทาทารุนิจฺฉนฺโต, อารุฬฺโห ตํ มหีธรํฯ

[23]

จาฏิปฺปมาณ ตํ ตตฺถ, ปกฺกภาเรน นามิ ตํ;

ทิสฺวา ปน สลฏฺฐิญฺจ, ปาสาณฏฺฐญฺจ ตํ ผลํฯ

[24]

วณฺเฏ ตํ วาสิยา เฉตฺวา, ทสฺสาม’คฺคนฺติ จินฺติย;

กาลํ โฆเสสิ สทฺธาย, จตฺตาโร’นาสวาคมุํฯ

[25]

หฏฺโฐ โส เต’ภิวาเทตฺวา, นิสีทาปิย สาทโร;

วาสิยา วณฺฏสามนฺตา, ตจํ เฉตฺวา อปสฺสยํฯ

[26]

มุญฺชิตฺวา’วาฏ ปุณฺณํ ตํ, ยูสํ ปตฺเตหี อาทิย;

จตฺตาโร ยูส ปูเรเต, ปตฺเต เตสมทาสิโสฯ

[27]

เต ตํ คเหตฺวา ปกฺกามุํ,

กาลํ โฆเสสิ โส ปุน;

อญฺเญ ขิณาสวา เถรา,

จตฺตาโร ตตฺถ อาคมุํฯ

[28]

เตสํ ปตฺเต คเหตฺวา โส, ปตฺตามิญฺชหิ ปูริย;

อทาสิ เตสํ ปกฺกามุํ, ตโย เอโก นปกฺกมิฯ

[29]

รชตํ ตสฺส ทสฺเสตุํ, โอโรหิตฺวา ตโต หิ โส;

นิสชฺช เลณาสนฺนมฺหิ, ตามิญฺชา ปริภุญฺชถฯ

[30]

เสสามิญฺชา วาณิโช’ปิ, ภุญฺชิตฺวา ยาวทตฺถกํ;

ภณฺฑิกาย คเหตฺวาน, เสสเถรปทานุโคฯ

[31]

อญฺชสา อิมินา ตฺวมฺปิ, คจฺฉ ทานี อุปาสก;

คนฺตฺวาน เถรํ ปสฺสิตฺวา, เวยฺยาวจฺจ มหาสิ จฯ

[32]

เถโร จ เลณทฺวาเรน, ตสฺส มคฺค อมาปยิ;

เถรํ วนฺทิย โส เตน, คจฺฉนฺโต เลณมทฺทสฯ

[33]

เลณ ทฺวารมฺหิ ฐตฺวาน, ปสฺสิตฺวา รชตมฺปิ โส;

วาสิยา อาหนิตฺวาน, รชตติ วิชานิยฯ

[34]

คเหตฺเวกํ สชฺฌุปิณฺฑํ, คนฺตฺวาน สกฏนฺติกํ;

สกฏานิ ฐปาเปตฺวา, สชฺฌุปิณฺฑํ ตมาทิยฯ

[35]

ลหุํ อนุราธ ปุรํ, อาคมฺม วรวาณิโช;

ทสฺเสตฺวา รชตํ รญฺโญ, ตมตฺถมฺปิ นิเวทยิฯ

[36]

ปุรโต ปจฺฉิเม ปสฺเส, ปญฺจโยชน มตฺถเก;

อุรุเวลปฏฺฏเน มุตฺตา, มหามลก มตฺติโยฯ

[37]

ปวาลนฺตริกา สทฺธิํ, สมุทฺทาถลโมกฺกมุํ;

เกวฏฺฏา ตา สเมกฺขิตฺวา, ราสิํ กตฺวาน เอกโตฯ

[38]

ปาติยา อานยิตฺวาน, มุตฺตา สห ปวาลกา;

ราชาน มุปสงฺกมฺม, ตมตฺถมฺปิ นิเวทยุํฯ

[39]

ปุรโต อุตฺตเร ปสฺเส, สตฺต โยชน มตฺถเก;

เปฬิวาปิก คามสฺส, วาปิปกฺขนฺตกนฺทเรฯ

[40]

ชายิํสุ วาลุกาปิฏฺเฐ, จตฺตาโร อุตฺตมา มณี;

นีสท โปตปฺปมาณา, อุมฺมาปุปฺผนิภาสุภาฯ

[41]

เต ทิสฺวา สุนโข ลุทฺโท, อคนฺตฺวา ราชสนฺติกํ;

‘‘เอวรูปา มณีทิฏฺโฐ, มยา’’อิติ นิเวทยิฯ

[42]

อิฏฺฐกาทีนิ เอตานิ มหาปุญฺโญ มหามติ;

มหาถูปตฺถมุปฺปนฺนา-น’สฺโสสิ ตทเหว โสฯ

[43]

ยถานุรูปํ สกฺการํ, เตสํ กตฺวา สุมานโต;

เอเต วา รกฺขเก กตฺวา, สพฺพานิ อาหราปยิฯ

[44]

เขทมฺปิ กายชมสยฺหมจินฺตยิตฺวา,

ปุญฺญํ ปสนฺนมนโส ปจิต หิ เอวํ;

สาเธติ สาธน สตานิ สุขา กรานิ,

ตสฺมา ปสนฺนมนโส’ว กเรยฺย ปุญฺญนฺติฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

มหาถูปสาธนลาโภ นาม

อฏฺฐวีสติโม ปริจฺเฉโทฯ

เอกูนติํสติม ปริจฺเฉท

ถูปารมฺโภ

[1]

เอวํ สมตฺเต สมฺภาเร, เวสาขปุณฺณมาสียํ;

ปตฺเต วิสาขนกฺขตฺเต, มหาถูปตฺถมารภิฯ

[2]

หาเรตฺวาน ตหิํ ถูปํ, ถูปฐานมขาณยิ;

สตฺถหตฺโถ มหีปาโล, ถิรี กาตุํ มเนกธาฯ

[3]

โยเธหิ อาหราเปตฺวา, คุฬปาสาณเก ตหิํ;

กูเฏหิ อาหนาเปตฺวา, ปาสาเณ จุณฺณิเต อถฯ

[4]

จมฺมวนทฺธ ปาเทหิ, มหาหตฺถีหิ มทฺทยิ;

ภูมิยา ถิรีภาวตฺถํ, อตฺถานตฺถวิจกฺขโณฯ

[5]

อากาส คงฺคาปติต-ฏฺฐาเน สตตตินฺตเก;

มตฺติกา สุขุมา ตตฺถ, สมนฺตา ติํ สโยชเนฯ

[6]

นวนีต มตฺติกา’เตสา, สุขุมตฺตา ปปุจฺจติ;

ขีณาสวา สามเณรา, มตฺติกา อาหรุํ ตโตฯ

[7]

มตฺติกา อตฺถราเปสิ, ตตฺถ ปาสาณโกฏฺฏิเม;

อิฏฺฐกา อตฺถราเปสิ, มตฺติโก ปริอิสฺสโรฯ

[8]